Bulgaristan’ın Avro cinsinden hazırlanan ilk bütçesi

Devlet bütçesi tasarısı, 21 Kasım'da Parlamento’da ilk okumada kabul edildi. Ancak, 2026 devlet bütçesinde planlanan değişiklikler, sendikaların ve işverenlerin memnuniyetsizliğinin de etkisiyle GERB partisinin liderliğindeki iktidar koalisyonu ile muhalefet partileri arasında, gerilimeyol açtı.

”Prodıljavame promyanata” partisinden milletvekili ve eski başbakan Nikolay Denkov: “Protestoların düzenlenmesi için tüm gerekçeler ortada, yeni yeni başlayan gösteriler ciddi olacak” diye uyardı. Ona göre, önerilen bütçe yasa tasarısı vatandaşları ve işletmeleri mağdur ettiği için kendisi ve ortakları, ay sonuna kadar 2026 bütçe taslağınihai oylamaya sunulmadan önce revize edilmesini talep ederek parlamentoyu ablukaya alalacaklar.

Maliye Bakanı Temenujka Petkova'ya göre, Parlamento’da ilk okumada kabul edilen Bütçe Kanunu, Bulgaristan'ın uzun vadeli mali istikrarını garanti altına alıyor. Gelecek yılın sonunda devlet borcu, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın (GSYİH) yüzde 31'ine ulaşacak. Cari açığın GSYİH'ya oranlayüzde 3 seviyesinde kalması öngörülüyor.

Başbakan yardımcısı, sosyalist Atanas Zafirov da belgeyi savundu ve birinci ve ikinci okuma arasında “amaçsız değişiklikler” yapılmaması çağrısında bulundu. Sözlerine göre, bütçe tasarısında koalisyonun taviz veremeyeceği önlemler yer aldığı için önemli değişiklikler yapılmadan onaylanması gerekiyor.

BNR'ye konuşan GERB'in eski maliye bakanı Vladislav Goranov: “Her bütçe daha iyi olabilir, bu bakış açısına bağlıdır, ancak önerilen tasarı mümkün olan tek taviz olup koalisyon çoğunluğunun destekleyeceği bir bütçedir ” diye belirtti.

1 Ocak 2026'dan itibaren Avro para birimine geçiş ise bütçe tartışmalarına ek önem kazandırdı. Hükümet, gelirlerin artırılmasının – örneğin asgari ücretin – vatandaşların para biriminin değişmesinden kaynaklanan “endişelerini yatıştırmak” için gerekli olduğunu savundu. Bu bağlamda, 2026 yılının başından itibaren asgari ücretin 620 Avro olması öngörülüyor. 2026 bütçesinde öngörülen değişiklikler arasında ayrıca 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren sosyal güvenlik primlerinin yüzde 2, 1 Ocak 2028 tarihinden itibaren ise daha yüzde 1 artırılması, azami sosyal güvenlik gelirinin 2352 Avro’ya çıkarılması, 1 Temmuz 2026 tarihinden itibaren emekli maaşlarının İsviçre kuralına göre yaklaşık yüzde 8 zamlanması öngörülmektedir.

Nikolay Denkov devamla şunları belirtti: “Devlet bütçesi son derece dengesiz ve uygulanamazdır. Yüksek maaşlı olanlar dahil bazı sektörler ciddi artışlar elde ederken, özel sektör “son derece kötü etkilendi.”

Nikolay Denkov,bütçeye yönelik eleştirilerin muhalefet, işverenler ve sendikalar olmak üzere her taraftan geldiğini vurguladı ve bu hoşnutsuzluğu yakında yürürlüğe girecek olan Avro para birimi ile ilişkilendirme girişimlerini kabul etmediğini ekledi. Ona göre tartışma para birimi ile ilgili değil, bütçenin yapısı ile ilgilidir.

2026 Bütçesine parlamento dışından bir bakış

İşverenlerin temel eleştirisi, reformlar yapılmadan daha yüksek sosyal güvenlik yükünün ve harcamaların artırılması yoluyla gelirlerin mekanik olarak artırılmasıyla ilgilidir. Onlara göre bu, ekonomik aktiviteyi yavaşlatacak ve sistemlerin istikrarlı finansmanını sağlamayacak kısa vadeli bir çözümdür. İşverenler, sosyal güvenlik yükünün artırılmasının işgücü maliyetlerini yüzde 8-10 arasında artıracağını, fiyatları yukarı çekeceğini, yatırımları yavaşlatacağını ve kayıt dışı ekonomiyi genişleteceği konusunda uyarıda bulundular.

Öte yandan sendikalar, enflasyonun halihazırda yüzde 5.3 olduğu ve negatif reel getiri söz konusu olduğundan, kamu sektöründe personel giderlerinin yüzde 5'lik artışının son derece yetersiz olduğu gerekçesiyle, daha büyük bir ücret artışı talep ediyorlar. Devlet idaresinin çeşitli sektörlerinde memnuniyetsizlik zaten bir gerçek. Ulusal İstatistik Enstitüsü ve Ulusal Sigorta Kurumu temsilcileri,  yüzde 20'lik maaş artışı talep ederek protestolara başladı. 24 Kasım haftasında Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu KNSB, kamu sektöründe maaşların yüzde 10 artmasını garanti eden bir gelir politikası talep ederek yeniden protesto eylemleri düzenleyeceğini açıkladı.

Derleyen: Elena Karkalanova

Çeviri: Ergül Bayraktar